XXXIV DNI TECHNIKI 
ROP 2008

Rybnik 23-10-2008

XXV SEMINARIUM pt:

ZAGROŻENIA SKOJARZONE -- PRAKTYKA I TEORIA

W ramach obchodów Dni Techniki Rybnickiego Okręgu Przemysłowego organizowane jest seminarium poświęcone ponownie zagadnieniom współwystępowania zagrożeń kopalniach węgla kamiennego. W 2003 r. pod hasłem „Metan i inne zagrożenia współwystępujące" omówiona została problematyka związana ze zwalczaniem zagrożenia metanowego i zagrożeń współwystępujących, to jest: tąpaniami, wyrzutami gazów i skał oraz pożarami endogenicznymi. Zagrożenie naturalne, jako takie, jest potencjalnym niebezpieczeństwem wynikającym z działania zjawisk związanych z siłami przyrody zaktywizowanych działalnością górniczą. W świadomości kadry inżynieryjnej kopalni oraz pracowników naukowo-badawczych instytutów oraz uczelni ugruntowało się spostrzeżenie, że współwystępujące zagrożenia naturalne mogą wzajemnie na siebie oddziaływać. Również wzajemne oddziaływanie następuje przy stosowaniu metod profilaktycznych, które stosowane dla opanowania zagrożeń powodują zmiany stanu górotworu, atmosfery kopalnianej i stanu wyrobisk. Ponieważ przy współwystępowaniu zagrożeń naturalnych obserwuje się efekt wzmacniania 
wzajemnego oddziaływania to w ostatnich kilku latach ugruntowało się określenie ich jako „zagrożeń skojarzonych". Wraz ze schodzeniem z eksploatacją górniczą na większe głębokości aktywizacja sił przyrody narasta w jeszcze szybszym tempie co objawia się intensyfikacją zagrożeń naturalnych. Jeśli schodzenie z eksploatacją górniczą odbywa się jeszcze bez pogłębiania szybów i wykonywania wyrobisk kapitalnych to powstają korzystniejsze warunki dla wzmocnienia wzajemnego oddziaływania tych zintensyfikowanych zagrożeń.

Dlatego też obecne XXV Seminarium nosi tytuł: „ZAGROŻENIA SKOJARZONE - TEORIA I PRAKTYKA".

Referaty na ten temat przedstawiają naukowcy i specjaliści - praktycy, a dyskusję podejmą również inżynierowie ruchu kopalni, którzy w tym cyklicznie organizowanym 
Seminarium bardzo licznie uczestniczą. Mamy nadzieję, że wymiana poglądów pozwoli określić kierunki działania mogące przyczynić się do lepszej oceny zagrożeń skojarzonych oraz optymalizacji stosowanych metod profilaktyki.  



Organizatorami seminarium byli:

SITG Zarząd Oddziału w Rybniku z Kołem Zakładowym SITG KWK „Jas-Mos"

Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. 

Kompania Węglowa S.A. - Centrum Wydobywcze „Południe" 

Zakład Aerologii i Bezpieczeństwa Górniczego Politechniki Śląskiej 

Centrum Kształcenia Inżynierów - Politechnika Śląska w Rybniku 


Komitet Organizacyjny:

Dr hab. inż. Antoni Motyczka 

prof. Pol. SI. Dr inż. Henryk Badura 

Dr inż. Antoni Jakubów 

Dr inż. Dariusz Musioł 

Dr inż. Piotr Pierzyna 

Mgr inż. Mirosław Sidorowicz


Rada programowa:

dr hab. inż. Józef Sułkowski, prof. Politechniki Śląskiej - Przewodniczący

dr hab. inż. Stanisław Nawrat, pof. AGH

dr inż. Henryk Badura 

dr inż. Andrzej Tor

dr inż. Wojciech Zasadni

dr inż. Dariusz Musioł

mgr inż. Zbigniew Schinohl

mgr inż. Jan Syty





Materiały seminaryjne zostały opublikowane i wydane przez Instytut Eksploatacji Złóż Politechniki Śląskiej. W Zeszycie seminaryjnym (ISBN 83-914463-9-5, 164 strony) 

WYDAWCA:
Instytut Eksploatacji Złóż Wydział Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej  
44-100 Gliwice, ul. Akademicka 2 tel.: +48 (032) 237-13-52 fax: + 48 (032) 237-18-19
ISBN 978-83-926255-1-3
Nakład 350 egz. Druk: UKiP s.c, JdO Gąbka, Gliwice, ul. Pszczyńska 44, tel. 231-87-09

Spis Treści

• BRANNY M., FILIPEK W. - Modelowanie procesu przewietrzania wyrobisk ślepych przy występujących zagrożeniach skojarzonych metodami CFD

• CYBULSKI K., KRAUSE E., WIERZBIŃSKI K.

Rozkład koncentracji metanu w rejonie skrzyżowania ściany z chodnikiem wentylacyjnym w zależności od przekroju wyrobisk oraz ilości dopływającego metanu

• KABIESZ J. - Geneza i istota pojęcia zagrożeń skojarzony

• KLESZCZ A. - Zagrożenia wynikające z prowadzenia robót górniczych poniżej poziomu udostępnienia

• MUSIOŁ D. - Analiza stosowania przewietrzania rejonu ściany w układzie Y od pola z doświeżaniem na podstawie symulacji komputerowych 

• NAWRAT S., STOPA J., NAPIERAJ S., MARKS G. Badania modelowe odmetanowania pokładów węgla w kopalniach

• PLUTA I. - Współwystępowanie wód i gazów w stropowych utworach karbonu kopalni „Pniówek" w aspekcie zagrożeń skojarzonych

• PLUTA I., CEBULAK S., MARCOL A. - Wstępna analiza współzależności własności hydrochemicznych wód i oksyreakcji węgla w aspekcie występowania zagrożeń

• SŁOTA K., SŁOTA Z., STOLARSKI D. Analiza wyników badań uzyskanych podczas ćwiczeń ratowników górniczych w OSRG jak pomoc w określaniu 

bezpieczeństwa termicznego pracowników w warunkach zagrożeń skojarzonych

• SUŁKOWSKI J. - rozpoznanie zagrożeń naturalnych jako oddziaływania otoczenia na podsystem wentylacyjny w kopalni podziemnej 

• SZLĄZAK N., OBRACAJ D., BOROWSKI M. Dobór warunków wentylacji dla drążonych wyrobisk korytarzowych na dużych głębokościach w kopalniach węgla

• TOR A., JAKUBÓW A., TOBICZYK S. Uszkodzenie lunety wentylacyjnej szybu V przyczyną zagrożeń powstałych w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. 

KWK Pniówek" w Pawłowicach 

• TRENCZEK S. - Wybrane aspekty prawne prowadzenia eksploatacji w warunkach współwystępowania zagrożeń metanowego i pożarami endogenicznymi 

• ZORYCHTA A., BURTAN Z., CHLEBOWSKI D. Potencjalne Trendy zmian poziomu zagrożeń naturalnych w kopalniach węgla kamiennego...

Rybnik, dnia 21.10.2008r.

Rybnik  21.10.2008r

XV Międzynarodowa Konferencja Naukowo – Techniczna pt.: .

„Ochrona środowiska w planach zagospodarowania przestrzennego miast 
i gmin w Subregionie Zachodnim Województwa Śląskiego”.

W dniu 21 października 2008 roku w Politechnice Śląskiej w Centrum Kształcenia Inżynierów w Rybniku odbyła się XV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna pt.: „Ochrona środowiska w planach zagospodarowania przestrzennego miast i gmin w Subregionie Zachodnim Województwa Śląskiego”. Na konferencję przygotowane zostały 32 referaty opublikowane w materiałach konferencyjnych, wydanych w formie książkowej przez Wydawnictwo Górnicze sp. z o.o. w Katowicach. Współorganizatorami konferencji byli: Zarząd Oddziału SITG w Rybniku, Centrum Kształcenia Inżynierów Politechniki Śląskiej w Rybniku, Okręgowy Urząd Górniczy w Rybniku, Kompania Węglowa S.A., Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. oraz Urząd Miasta Rybnik.



W konferencji udział wzięli przedstawiciele:

Senatu RP - Senator Antoni Motyczka, Senator Tadeusz Gruszka

Parlamentu i Rady Europy – Asystent Eurodeputowanego J. Buzka – Henryk Kretek

Wojewody Śląskiego – Dyr. Wydz. Ochrony Środowiska – Andrzej Jeżewski

Wyższego Urzędu Górniczego – Dyr.. Dep. Ochrony Środowiska i Gospodarki Złożem – Zdzisław Kulczycki

instytucji naukowych, takich jak: VŠB Technická Universita w Ostrawie, Politechnika Śląska w Gliwicach, Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, Uniwersytet Kardynała 
S. Wyszyńskiego w Warszawie, Akademia Górniczo – Hutnicza w Krakowie,

Izby Przemysłowo – Handlowej w Rybniku, 

administracji rządowej i samorządowej, jak: Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach, Starostwa Powiatowe, Urzędy Miejskie i Gminne, Okręgowy Urząd Górniczy w Rybniku, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach, 

SITG Oddział w Rybniku,

zakładów przemysłowych: Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A., Kompanii Węglowej S.A., Przedsiębiorstwa Gospodarki Wodnej i Rekultywacji S.A. w Jastrzębiu Zdroju, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Katowicach.

W trakcie konferencji prezentowane były artykuły w trzech sesjach podzielonych na bloki tematyczne:



Sesja I pt. „Podstawy prawne i zagadnienia ogólne”.

Sesji przewodniczyli:
dr hab. inż. Antoni Motyczka prof. Pol. Śl.  - Senator RP

Adam Fudali - Prezydent Miasta Rybnika

mgr inż. Zdzisław Kulczycki - Dyr. Dep. Ochr. Środ. i Gosp. Złożem WUG

mgr inż. Piotr Chmiel - Prezes Zarządu Oddziału SITG w Rybniku




Sesja II pt. „Nowoczesne rozwiązania techniczne”.

Sesji przewodniczyli:
dr hab. inż. Jan Ślusarek prof. Pol. Śl.- Prorektor ds. Nauki Pol. Śl.

doc. dr hab. Irena Pluta -GIG, Katowice



Sesja III pt. „Koordynacja działań zakładów przemysłowych z potrzebami rozwoju miast 
i gmin. Górnictwo jako świadek rozwoju cywilizacyjnego regionu”.Sesji przewodniczyli:
prof. dr hab. inż. Jan Białek - Politechnika Śląska, Gliwice

dr hab. inż. Stanisław Nawrat prof. AGH- Kierownik ZOD AGH w Jastrzębiu Zdroju

dr hab. inż. Stanisław Duży - Politechnika Śląska, Gliwice



PROTOKÓŁ

Komisji Wniosków powołanej w dniu 21.10.2008r. 
na XV Międzynarodowej Konferencji Naukowo – Technicznej pt.: 
„Ochrona środowiska w planach zagospodarowania przestrzennego miast 
i gmin w Subregionie Zachodnim Województwa Śląskiego”.



Skład Komisji Wniosków:

• Dr hab. inż. Stanisław Duży
• Doc. dr hab. Irena Pluta
• Mgr inż. Adolf Sosna
• Mgr inż. Wiesław Kopiec
• Inż. Wiesława Zygmaniak
• Mgr inż. arch. Janusz Błaszczyński
• Mgr inż. Ryszard Fuchs
• Inż. Leszek Bednorz
• Mgr inż. Waldemar Busse
• Mgr inż. Andrzej Hübner
• Mgr inż. Gustaw Szreter

W oparciu o treść wygłoszonych referatów, przebieg dyskusji oraz wynikające z nich uogólnienia, sformułowano następujące stwierdzenia i wnioski:

1. Uczestnicy XV Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej pt.: „Ochrona środowiska w planach zagospodarowania przestrzennego miast i gmin w Subregionie Zachodnim Województwa Śląskiego” w pełni popierają stwierdzenia „Deklaracji Krakowskiej” ogłoszonej na zakończenie 21 Światowego Kongresu Górniczego, który obradował w dniach 7 – 11 września 2008 r w Krakowie, uwzględniającej najważniejsze wyzwania stawiane górnictwu XXI wieku.
2. Górnictwo zajmuje obecnie eksponowane miejsce w unijnym prawodawstwie. System ten jest stale rozwijany i doskonalony, a jego normy obejmują wszystkie rodzaje działalności górniczej. W dziesiątkach ekologicznych aktów prawnych Unii Europejskiej znajdują się pośrednie lub bezpośrednie odniesienia do przemysłu wydobywczego, wpływające na zasady postępowania przedsiębiorców przy poszukiwaniu i rozpoznawaniu złóż kopalin, prowadzeniu wydobycia oraz przeróbki surowców. Wprowadzane są unormowania, dotyczące takich trudnych zagadnień ekologicznych, jak odpowiedzialność za szkody w środowisku, gospodarowanie odpadami, zrzut wód kopalnianych, ograniczenie emisji hałasu i zanieczyszczeń do powietrza, rekultywacja zdegradowanych terenów, monitoring hałd górniczych.
3. Prawo własności uznawane obecnie za fundament ustroju społeczno – gospodarczego państwa polskiego wynika z założeń ustrojowo – politycznych, wyrażonych przez normy konstytucyjne, jak i odpowiada przekonaniom obywateli. Z tego też powodu wszelkie ingerencje 
   w normatywny zakres prawa własności osób trzecich budzi emocje i w praktyce powstaje zagadnienie rozwiązania kolizji pomiędzy poszczególnymi uprawnieniami właścicielskimi. Ewentualne ograniczenie prawa własności musi spełniać przede wszystkim wymogi wytyczone w Konstytucji, gdzie stanowi się o przesłankach dopuszczalności takich ograniczeń (art. np.64 ust.3 oraz 31 ust.3). Ze względu na występowanie możliwych kolizji pomiędzy interesami ogółu a indywidualnymi prawami własności, obok zapisów Konstytucji istotne jest także uwzględnianie wypowiedzi sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, a przede wszystkim Trybunału Konstytucyjnego.
4. Ustawodawstwo polskie umożliwia wypłacanie godziwego odszkodowania dla przymusowo wywłaszczanych właścicieli nieruchomości z terenów, gdzie realizuje się inwestycje celu publicznego. Trzeba to prawo znać i właściwie interpretować. Urzędnicy reprezentujący Państwo powinni dbać nie tylko o dobro inwestorów, ale przede wszystkim o dobro obywateli zmuszanych do przesiedleń i odszkodowywanych kwotami niższymi niż utracony przez nich majątek. Uzyskanie kompromisu w konflikcie inwestor (z jednej strony) – społeczność lokalna 
   i właściciele nieruchomości (z drugiej strony) nie może być osiągane ze szkodą dla drugiej ze stron.
5. W związku z brakiem możliwości uwzględnienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, zmieniających się w czasie parametrów, charakteryzujących wpływy podziemnej eksploatacji górniczej, należy wprowadzić odpowiednie regulacje prawne, nakazujące uwzględnianie w projektowaniu obiektów budowlanych na terenach górniczych aktualnych czynników geologiczno-górniczych oraz ustalające sposób ich pozyskiwania. Plany zagospodarowania przestrzennego gmin górniczych powinny zawierać zapisy dotyczące sposobu i warunków zagospodarowania mas skalnych pochodzących z wydobycia i przeróbki kopalin. Zasady te należałoby rozszerzyć również na tereny pogórnicze.
6. 
   Warunkiem dopuszczenia do prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej, z uwagi na ochronę powierzchni, jest wykazanie niezbędnej odporności (statycznej i dynamicznej) obiektów budowlanych na prognozowane wpływy tej eksploatacji. Przedsiębiorca powinien dążyć do minimalizacji szkodliwych skutków eksploatacji w środowisku oraz na bieżąco usuwać powstałe szkody.
7. 
   Działalność górnicza ściśle związana jest z wieloma elementami środowiska. Celem działalności górniczej jest pozyskiwanie dla celów gospodarczych kopalin użytecznych będących elementem środowiska. Z drugiej strony, z pozyskiwaniem kopalin wiąże się wiele mniej lub bardziej niekorzystnych wpływów ingerencji człowieka w środowisko. Biorąc powyższe pod uwagę, w projektowaniu działalności górniczej konieczne jest zachowanie zasad zrównoważonego rozwoju, pozwalające na wykorzystanie zasobów przy minimalizacji niekorzystnych jej skutków. Podstawowym elementem takiej działalności jest umiejętność dokładnego prognozowania wpływu eksploatacji górniczej na środowisko. Dlatego należy inspirować i wspierać badania mające na celu doskonalenie metod prognozowania wpływu eksploatacji górniczej na środowisko wykorzystujące najnowsze osiągnięcia nauki. Umiejętność prognozowania oddziaływania działalności górniczej na środowisko pozwala na koordynację działań zakładów przemysłowych z potrzebami rozwoju miast i gmin uwzględniających również odpowiednie działania profilaktyczne.
8. 
   Zgodnie z art. 95 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze jeżeli nie jest możliwe przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody naprawienie jej następuje przez zapłatę odszkodowania. Sytuacja upoważniająca do zapłaty odszkodowania budynku mieszkalnego często jest związana z przekroczeniem w nim stanów granicznych nośności lub użytkowania. W wielu przypadkach obiekty te pomimo złego stanu technicznego są w dalszym ciągu zamieszkałe. Dla zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego wypłata odszkodowania budynku mieszkalnego powinna być prawnie powiązana z obowiązkiem jego rozbiórki.
9. 
   Ze względu na możliwość występowania zagrożeń (metanowych oraz niekontrolowanego osiadania zasypu lub terenu wokół szybu), w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego należy uwzględniać zlikwidowane szyby oraz stare płytkie wyrobiska górnicze 
   i to nie tylko na terenach górniczych czynnych zakładów górniczych, ale również na terenach pogórniczych (po wygaśnięciu koncesji).
10. 
    Mając na uwadze, że podstawę do oceny stopnia zanieczyszczenia wód, stanowi naturalny ich stan w środowisku, proponuje się aby ocena jakości wód kopalnianych była prowadzona z uwzględnieniem naturalnego tła hydrochemicznego. Tło powinno być wyznaczone zarówno w polskiej jak i czeskiej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, a ocena stanu chemicznego bądź stopnia zanieczyszczenia winna być oparta na porównaniu tła z wartościami granicznymi dla wód podziemnych czy też ścieków, podanymi w obowiązujących przepisach prawnych oraz dyrektywach Rady wskazujących na konieczność jednolitego rozpatrywania wód podziemnych w granicach sąsiadujących państw. Wskazane są w tym temacie wspólne działania ze stroną Czeską GZW.
11. 
    Należy dążyć do maksymalnego wykorzystania technologii zagospodarowania odpadów energetycznych, wód słonych oraz produktów ubocznych procesu flotacji w wyrobiskach dołowych kopalń Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. oraz Kompanii Węglowej S.A., które są właściwą formą wykorzystania uciążliwych dla środowiska odpadów energetycznych i zatrzymania soli w wyrobiskach górniczych. Za celowe uznaje się kontynuowanie prac naukowo-badawczych i rozwojowych w tym zakresie.
12. 
    Problem utylizacji metanu z pokładów węgla kopalń podziemnych, jako paliwa gazowego niskometanowego powinien być pilnie rozwiązany nie tylko z przyczyn negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne człowieka, ale także ze względów na dużą efektywność ekonomiczną stosowania w gospodarce.
13. W Polsce dalszy postęp w zakresie utylizacji metanu z pokładów węgla kopalń i ograniczenia emisji metanu do atmosfery jest możliwy do osiągnięcia pod warunkiem rozwiązania następujących problemów:
    
    - intensyfikacji stosowania odmetanowania pokładów węgla w podziemnych kopalniach węgla kamiennego,
    
    - inwestycji w zakresie pełnego gospodarczego wykorzystania metanu, jako paliwa niskometanowego w                 instalacjach ciepłowniczo – energetycznych,
    
    - retencyjnego magazynowania metanu z odmetanowania w podziemnych i powierzchniowych zbiornikach gazu w     celu zapewnienia paliwa niskometanowego dla instalacji ciepłowniczo – energetycznych,
    
    - utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego kopalń,
    
    - stosowania technologii oczyszczania z powietrza gazów ujmowanych przez odmetanowanie w celu zwiększenia       zawartości metanu w paliwie,
    
    - handlu emisjami gazu niskometanowego ujmowanego w procesie odmetanowania 
    i odprowadzanego z powietrzem w procesach przewietrzania kopalń węgla kamiennego,
    
    - prawnego uznania metanu, jako paliwa równoważnego do paliwa ze źródeł odnawialnych – podobnie, jak             uczyniły to inne państwa.
14. 
    Punkt drugiW działalności gospodarczej konieczne jest przestrzeganie zasad „czystej produkcji”, która jest strategią ochrony środowiska polegającą na ciągłym, zintegrowanym, zapobiegawczym działaniu w odniesieniu do procesów, produktów i usług, zmierzającym do zwiększenia efektywności produkcji i usług oraz redukcji ryzyka dla ludzi i środowiska przyrodniczego. Kładzie ona nacisk na ograniczenie zanieczyszczeń „u źródła", czyli w momencie ich powstawania w procesie produkcyjnym, zamiast budowy kolejnych, coraz to nowocześniejszych oczyszczalni „na końcu rury". Nie oznacza to wykluczenia oczyszczania – jest ono traktowane jednak jako rozwiązanie ostateczne, w stosunku do tych odpadów, których powstaniu nie da się jeszcze zapobiec.
15. 
    W wyniku prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej następuje zmiana morfologii powierzchni terenu powodująca również zaburzenia hydrologiczne. Przed rozpoczęciem eksploatacji należy przeanalizować możliwości wystąpienia takich zmian. Przedmiotowe analizy dokonywane są na różnych etapach projektowania eksploatacji górniczej, tj.: w projekcie zagospodarowania złoża, w projekcie technicznym eksploatacji pokładu lub jego części (uwarunkowania powierzchniowe), w planie ruchu zakładu górniczego oraz przed rozpoczęciem eksploatacji poszczególnych ścian. Jednym z podstawowych opracowań, w którym uwzględnia się przewidywane uwarunkowania, wynikające z projektowanej eksploatacji górniczej, są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gmin, stanowiące przepisy prawa miejscowego. Ustalenia tych planów winny zapewniać koegzystencję przedsiębiorców górniczych i użytkowników powierzchni. Należy zatem dążyć do wypracowania modelu współdziałania wszystkich zainteresowanych stron.
16. Aspekt ochrony dziedzictwa kulturowego powinien towarzyszyć w przyszłości dalszym działaniom władz państwowych, samorządowych oraz organizacji i towarzystw społeczno – kulturalnych. W przypadku likwidacji kopalń należy dążyć do zachowania dla przyszłych pokoleń to co świadczy o etapach rozwoju społeczności ludzkiej a o naszej społeczności i kulturze Zachodniego Subregionu Województwa Śląskiego w szczególności. Ratując zabytkowe obiekty górnictwa węglowego spełniamy ciążący na nas obowiązek przekazania przyszłym pokoleniom materialnych dokumentów naszej działalności i naszych poprzedników. W aspekcie tych stwierdzeń istniejące jeszcze obiekty kopalni „Ignacy” („Hoym”) niewątpliwie powinny być zachowane jako unikatowy przykład myśli technicznej nierozerwalnie związanej ze Śląskiem, a z Zachodnim Subregionem Województwa Śląskiego w szczególności. W tym celu należy powołać jednostkę organizacyjną zajmującej się organizacją rewitalizacji obiektów pogórniczych, stworzeniem trasy turystycznej, jej reklamą oraz włączeniem jej do programu koordynowanego przez Urząd Marszałkowski.
    Konferencja stanowiła szerokie forum wymiany doświadczeń przedstawicieli nauki (z kraju 
    i z zagranicy – Czechy), samorządowców oraz praktyków, reprezentujących górnictwo 
    i gospodarkę wodną, a jej wartość edukacyjną trudno przecenić. W wygłaszanych referatach zaprezentowano osiągnięcia oraz ciekawe rozwiązania naukowe i inżynierskie z zakresu górnictwa, budownictwa, komunikacji, gospodarki wodnej i ochrony środowiska w aspekcie opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego miast i gmin stanowiących przepisy prawa miejscowego
    
    Za celowe uznaje się kontynuowanie organizacji konferencji dotyczącej zagadnień zrównoważonego rozwoju Zachodniego Subregionu Województwa Śląskiego. Uwzględniając uwarunkowania geograficzne Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego zalecana jest kontynuacja współpracy międzynarodowej, w tym w szczególności z Republiką Czech.
    
    

Wspomnienie o Ś.P. Marianie Kolarczyku
Tekst pochodzi z zeszytu XXV Seminarium „Zagrożenia skojarzone Teoria i praktyka.”

7 lutego 2008r. zmarł nagle dr hab. inż. Marian KOLARCZYK profesor nadzwyczajny w Politechnice Śląskiej, Zastępca Dyrektora Instytutu Eksploatacji Złóż na Wydziale Górnictwa i Geologii, Kierownik Zakładu Eksploatacji Złóż i Geofizyki Górniczej.

Profesor Marian Kolarczyk urodził się 2 listopada I946r. w Niedobczycach. Po ukończeniu szkoły średniej w Rybniku studiował w latach 1964-1970 na ówczesnym Wydziale Górniczym Politechniki Śląskiej uzyskując dyplom mgr. inż. górnika, wpis do „Złotej Księgi Najlepszych Wychowanków Politechniki Śląskiej" i Honorową Szpadę Górniczą.

W 1970r. rozpoczyna pracę w KWK „Marcel" przechodząc następnie stanowiska od stażysty do sztygara zmianowego i uzyskując uprawnienia czynnego ratownika górniczego. Równocześnie od 1970 roku studiuje zaocznie matematykę na Wydziale Mat - Fiz - Chem Uniwersytetu Śląskiego. Te matematyczne studia sztygara górniczego spowodowały, że profesor Andrzej Frycz zaproponował Mu asystenturę w ówczesnej Katedrze Aerologii Górniczej, która rozpoczęła się I października 1972r. dzięki tzw. „porozumieniu stron". Z praktyką górniczą nie stracił bezpośredniego kontaktu, bo od 1983r. zatrudnił się na czek etatu w KWK „Knurów" w działach wentylacji kopalni oraz przygotowania produkcji i 1 kwietnia bieżącego roku obchodziłby 25 lecie pracy w tej kopalni.

W 1980r. uzyskał stopień, naukowy doktora nauk technicznych wykonując pod kierunkiem Profesora A. Frycza pracę pt. „Własności i zastosowania charakterystyk podsieci i otoczenia w kopalnianej sieci wentylacyjnej". W 1993r. uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy pt. „Wpływ struktury kopalnianej sieci wentylacyjnego na wrażliwości prądów powietrza przy zmianach oporów bocznic". W 1998r. mianowany został profesorem nadzwyczajnym w Politechnice Śląskiej.

Z tematów pracy doktorskiej i habilitacyjnej wynika, ze Profesor Kolarczyk był przede wszystkim specjalistą z zakresu aerologii górniczej, a jego największe osiągniecie naukowe dotyczą własności kopalnianej sieci wentylacyjnej. Jednakże cały dorobek naukowy w postaci 110 publikacji w czasopismach oraz materiałach konferencyjnych krajowych i zagranicznych, 1 monografii, 1 rozdziału w obszernym podręczniku górnictwa, kilkunastu komunikatów naukowych obejmuje również zagadnienia zwalczania pożarów podziemnych, klimatyzacji kopalń i ratownictwa górniczego.

Uzyskiwany dorobek naukowy oraz współpraca z ośrodkami naukowymi w Czechach, Słowacji, Bułgarii, Ukrainy i Rosji przyniosły Mu uznanie w kraju i za granicą. Wyjeżdżał na konferencje naukowe nie tylko do wymienionych krajów, ale także do USA i RPA. Uznanie w gremiach naukowych wyrażało się zaproszeniem do pracy w organizacjach naukowych. Profesor Kolarczyk był członkiem Komisji Górniczej Oddziału PAN w Katowicach i członkiem Prezydium Sekcji Aerologii w tej Komisji, członkiem Sekcji Aerologii Komitetu Górnictwa PAN, członkiem Międzynarodowego Biura Termofizyki Górniczej. Był też członkiem zespołów redakcyjnych: kwartalnika „Ratownictwo Górnicze" oraz miesięcznika „Przegląd Górniczy", wchodził w skład rad programowych kwartalnika „Górnictwo i Geologia" oraz wielu wydawnictw konferencyjnych i seminaryjnych.

Na Wydziale Górnictwa i Geologii zajmował się kształceniem młodej kadry naukowej jako promotor 2. zakończonych i 3. nie zakończonych przewodów doktorskich oraz kształceniem studentów, głównie na specjalności Eksploatacja Złóż i Zagospodarowanie Odpadów. Pod jego opieka, prace dyplomowe wykonało około 100 studentów. W latach 2002-2005 pełnił funkcję prodziekania Wydziału Górnictwa i Geologii ds. Organizacji.

Bardzo owocna była współpraca Profesora Kolarczyka z przemysłem górniczym zarówno jak i rud rud miedzi. Już sam fakt dodatkowego częściowego zatrudnienia Profesora w kopalni „Knurów" świadczy o utrzymywanej bliskiej więzi z praktyką górniczą.

Jako specjalista z zakresu aerologii górniczej i ratownictwa górniczego był członkiem Komisji ds. Atmosfery Kopalnianej i Zagrożeń Aerologicznych w Podziemnych Zakładach Górniczych przy Wyższym Urzędzie Górniczym, by] powoływany doraźnie przez Prezesa WUG w skład kilku komisji badających przyczyny i okoliczności powstania pożarów rab wybuchów w kopalniach, był biegłym sądowym Sądu Okręgowego w Katowicach dla tego rodzaju spraw. Powoływano Go także w skład zespołów roboczych, sztabów akcji ratowniczych i zespołów doradczych w trakcie usuwania skutków awarii, pożarów lub wybuchów zaistniałych w kopalniach.

W ramach szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe dozoru i kadry kierownniczej kopalń węgla kamiennego i rud miedzi wygłaszał Profesor Kolarczyk wykłady z zakresu wentylacji i zwalczania pożarów. Działał w Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Górnictwa (był Wiceprezesem Zarządu Oddziału Gliwicko-Zabrzańskiego), oraz w Zarządzie Stowarzyszenia Wychowanków Wydziału Górnictwa i Geologii. Był też członkiem Regionalnej Sekcji Nauki i delegatem do WZD Krajowej Sekcji Nauki NSZZ „Solidarność".

Wiemy, jak silnie związany był z organizowanymi seminariami w ramach Obchodów Dni Techniki Rybnickiego Okręgu Przemysłowego. Od wielu lat był członkiem Komitetu Organizacyjnego Seminarium oraz Rady Programowej. Można powiedzieć, że „etatowo" przewodniczył Komisji Wniosków powoływanej na Seminarium. Wszyscy autorzy referatów, recenzenci, sponsorzy i wystawcy związani z Seminarium pamiętają korespondencję komputerową Profesora Kolarczyka, zwykle obfitą, przesyłaną o różnych porach dnia i nocy.

Wyrazem uznania dla współpracy Profesora Kolarczyka z przemysłem górniczym jest przyznany Mu II stopień Generalnego Dyrektora Górniczego oraz uhonorowanie wieloma odznaczeniami i medalami, które z dumą, nosił na galowym mundurze górniczym.




Profesor Kolarczyk był zamiłowanym turystą i polskie góry znał doskonale. Jeśli konferencje lub szkolenia odbywały się gdziekolwiek w górach to zostawał po zakończeniu obrad, aby chociaż kilka godzin spędzić na trasie turystycznej. Z uprawianej wciąż turystyki a w latach młodzieńczych również przygody latania na szybowcach wyrosła chyba Jego pasja fotografowania. Widywaliśmy Go z aparatem fotograficznym na konferencjach naukowych i szkoleniach, również w czasie seminariów odbywanych w ramach Dni Techniki ROP. Grupa Jego wychowanków - doktorów, wychowanków -magistrów inżynierów i inżynierów jest bardzo liczna. W ich pamięci, a także wszystkich innych, którzy Go znali, pozostanie jako Człowiek przyjacielski, łatwo nawiązujący; kontakty i bezpośredni.



Józef Sułkowski